COVID-19 en sociale zekerheid

Midden maart nam de regering in meerdere etappes bijzonder verregaande maatregelen om de verspreiding van Covid-19 te vertragen. Om de economische impact van deze maatregelen (sluiting van ondernemingen, reisverbod, samenscholingsverbod, …) te compenseren, werden tal van begeleiden maatregelen genomen. We kijken hier naar de maatregelen op het vlak van sociale zekerheid.

De sociale zekerheid van de ondernemer

Zowel op 13 maart als op 18 maart werden verschillende maatregelen genomen die de zelfstandige ondernemer moeten helpen om liquiditeitsproblemen te voorkomen.

Een eerste reeks maatregelen hebben betrekking op sociale zekerheidsbijdragen.

In eerste instantie kan u (schriftelijk) een aanvraag indienen bij uw socialeverzekeringsfonds om de betaling van uw voorlopige sociale bijdragen van het eerste en tweede kwartaal van 2020 met een jaar uit te stellen. U krijgt daarvoor geen verhogingen aangerekend en het heeft geen invloed op de uitkeringen.
De bijdrage van het eerste kwartaal 2020 moet dus betaald worden vóór 31 maart 2021 en de bijdrage van het tweede kwartaal 2020 vóór 30 juni 2021.
Let wel: u moet deze aanvraag indienen vóór 16 juni 2020.

Daarnaast is er ook een algemene kwijtschelding van verhogingen voor zelfstandigen die hun voorlopige sociale bijdragen van het eerste kwartaal van 2020 niet tijdig betaalden. Die moesten in principe betaald worden vóór 31 maart 2020. Als u te laat betaalt, zal u daar geen verhogingen moeten voor betalen. Hetzelfde geldt voor de laattijdige betaling van regularisatiebijdragen die op 31 maart 2020 moesten betaald zijn.
U moet hier geen aanvraag voor indienen: de kwijtschelding gebeurt automatisch.

Verder kan u ook via uw socialeverzekeringsfonds een aanvraag indienen tot vermindering van de voorlopige sociale bijdragen voor 2020 als uw beroepsinkomsten lager liggen dan één van de wettelijke drempels. U kan zelfs een vrijstelling vragen van bijdragen voor het eerste en tweede kwartaal van 2020.

Tot nader order zullen socialeverzekeringsfondsen geen aanmaningen voor nog niet betaalde sociale bijdragen versturen en evenmin aangekondigde dwangbevelen uitvoeren.

Naast maatregelen met betrekking tot de bijdragen is er ook een crisismaatregel betreffende het overbruggingsrecht.

De zelfstandigen en helpers in hoofdberoep en meewerkende echtgenoten die hun activiteit (geheel of gedeeltelijk) moeten onderbreken, hebben recht op de financiële uitkering van het overbruggingsrecht voor de maanden maart en april 2020. Het speelt hierbij geen rol of de onderbreking volledig of gedeeltelijk is.

Bent u niet verplicht te sluiten omwille van de overheidsmaatregelen, dan heeft u toch nog recht op een financiële uitkering van het overbruggingsrecht voor maart en april 2020, voor zover u in elk van deze maanden minstens 7 opeenvolgende kalenderdagen uw activiteit moest onderbreken naar aanleiding van het coronavirus. Dat is bijvoorbeeld het geval als u uw onderneming moet stoppen omdat uw personeel niet komt opdagen of uw leveranciers niet leveren... De onderbreking moet wel volledig zijn.

De uitkering wordt extra versoepeld waarbij administratieve formaliteiten tot een minimum worden herleid. Zelfstandigen die in het verleden het maximum aantal maandelijkse uitkeringen in het overbruggingsrecht al genoten, komen toch nog in aanmerking voor deze financiële uitkeringen.

Ten slotte hebben zelfstandigen die minstens 8 dagen arbeidsongeschikt zijn, vanaf de eerste dag recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering van het ziekenfonds. In bepaalde gevallen kan u vragen om geen sociale bijdragen te betalen tijdens de periode van ziekte ("gelijkstelling wegens ziekte").

De sociale zekerheid voor de werknemer

Naast de eigen sociale zekerheid heeft een ondernemer met personeel ook heel wat verplichtingen inzake sociale zekerheid voor werknemers. Ook op dit vlak werden meerdere maatregelen genomen.

Een eerste maatregel is de mogelijkheid om een betalingsplan te vragen voor de betaling van sociale werkgeversbijdragen. Het gaat om een al bestaande mogelijkheid: u kan op elk ogenblik zo'n betalingsplan vragen mits gegronde reden. Voor de socialezekerheidsbijdragen van het 1e en 2e kwartaal van 2020 wordt COVID-19 aanvaard als een dergelijke reden zodat u een aanvraag kan indienen voor een minnelijke betalingstermijn.

Voor werkgevers is de belangrijkste maatregel wellicht het openstellen en de vereenvoudiging van de procedure van tijdelijke werkloosheid. Alle tijdelijke werkloosheid die te wijten is aan het coronavirus, kan beschouwd worden als “tijdelijke werkloosheid wegens overmacht”. Toetreden tot dat stelsel wordt extreem vereenvoudigd:

Tot 05/04/2020, maar verlengbaar tot 30/06/2020 moet de werkgever geen “mededelingen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht” meer versturen naar het bevoegde werkloosheidsbureau van de RVA.

Wie sinds 13/03/2020 een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid had ingestuurd, ongeacht of die gebaseerd was op “overmacht” dan wel op “economische werkloosheid”, moet geen bijkomende aanvraag meer indienen.

U moet als werkgever voor de periode van 01/03/2020 tot en met 30/06/2020 ook geen controlekaarten C3.2A afleveren aan de werknemers die tijdelijk werkloosheid worden gesteld, ongeacht de reden van tijdelijke werkloosheid.

Ook voor de werknemer wordt de procedure versoepeld zodat hij of zij zonder toelaatbaarheidsvoorwaarden toegelaten wordt tot het recht op werkloosheidsuitkeringen. Dit geldt, voor de periode van 01/02/2020 tot en met 30/06/2020, ook voor de werknemer die tijdelijk werkloos is wegens economische oorzaken.
De uitkering wordt tijdelijk ook verhoogd.

Gewestelijke maatregelen

Zowel voor zelfstandigen als voor werkgevers zijn er nog tal van andere maatregelen die genomen worden door de gewestelijke overheden. Een greep uit het grote aanbod.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest:
• Eenmalige premie voor bedrijven getroffen door noodmaatregelen en verplicht tot sluiting.
• Afschaffing van de City Tax voor het eerste semester van 2020.

In het Vlaams Gewest:
• Hinderpremie voor ondernemingen en zelfstandigen getroffen door de coronamaatregelen.
• Uitstel van betaling van de onroerende voorheffing: de aanslagbiljetten voor de onroerende voorheffing voor de bedrijven zullen pas vanaf september uitgestuurd worden.

In het Waals Gewest:
• Premie van 5.000 euro per bedrijf dat volledig gesloten of stilgelegd wordt als gevolg van beslissingen genomen door de Nationale Veiligheidsraad en behorend tot bepaalde sectoren (o.a. verschaffen van accommodatie en maaltijden).
• Algemene bevriezing van lopende leningen door SRIW, GROUPE SOGEPA, SOWALFIN tot eind maart 2020, met verlenging mogelijk tot eind april 2020.
• SOGEPA en Wallonie Santé bieden leningen aan voor een maximumbedrag van 200.000 euro met een aftrekbare terugbetaling van 1 jaar en met een vaste rentevoet van 2%.